Met The Destiny of Civilization: Finance Capitalism, Industrial Capitalism or Socialism, heeft Michael Hudson, een van ‘s werelds meest vooraanstaande onafhankelijke economen, ons misschien wel het ultieme handboek gegeven over waar we nu zijn, wie de baas is, en of we ze kunnen omzeilen, schrijft Pepe Escobar.
Laten we meteen in de strijd springen. Hudson begint met een analyse van de “pak het geld en vlucht” ethos, compleet met de-industrialisatie, nu 90 procent van de inkomsten van Amerikaanse bedrijven “gebruikt wordt voor het terugkopen van aandelen en dividenduitkeringen om de aandelenkoersen van bedrijven te ondersteunen”.
Dat is het toppunt van de politieke strategie van het “financieel kapitalisme”: “de publieke sector veroveren en de monetaire en bancaire macht overhevelen” naar Wall Street, de City van Londen en andere westerse financiële centra.
Het hele Zuiden zal de imperiale modus operandi gemakkelijk herkennen: “De strategie van het militaire en financiële imperialisme van de VS is het installeren van cliënt-oligarchieën en dictaturen, en het overhalen van bondgenoten om mee te vechten tegen aangewezen tegenstanders door niet alleen de oorlogskosten van het imperium te subsidiëren (“defensie”) maar zelfs de binnenlandse uitgavenprogramma’s van de imperiale natie.” Dit is de antithese van de multipolaire wereld die door Rusland en China wordt voorgestaan.
Kortom, onze huidige Koude Oorlog 2.0 “wordt in feite gevoerd door het op de VS georiënteerde financiële kapitalisme dat oligarchieën van renteniers steunt tegen naties die op grotere schaal zelfredzaamheid en binnenlandse welvaart willen opbouwen.”
Hudson herinnert ons aan Aristoteles, die zou zeggen dat het in het belang van financiers is om hun macht uit te oefenen tegen de samenleving als geheel: “De financiële klasse is historisch gezien de grootste begunstigde van imperia, door op te treden als incassobureau.”
Het was dus onvermijdelijk dat de belangrijkste imperiale hefboom over de wereld, een echte “strategie van onderontwikkeling”, van financiële aard moest zijn: het instrumentaliseren van de druk van het IMF om “openbare infrastructuur te veranderen in geprivatiseerde monopolies, en het terugdraaien van 20e-eeuwse pro-arbeid hervormingen” via die beruchte “voorwaarden” voor leningen.
Geen wonder dat de Niet-Gebonden Beweging (NAM), opgericht in Belgrado in 1961 met 120 naties en 27 waarnemers, zo’n bedreiging werd voor de wereldstrategie van de VS. De VS vochten voorspelbaar terug met een reeks etnische oorlogen en de eerste incarnaties van de kleurenrevolutie – en creëerden dictaturen op industriële schaal, van Soeharto tot Pinochet.
Het hoogtepunt was een catastrofale bijeenkomst in Houston op 19 december 1990 ter “viering” van de ontbinding van de USSR. Hudson herinnert ons eraan hoe het IMF en de Wereldbank “een blauwdruk maakten voor de Russische leiders om bezuinigingen op te leggen en hun bezittingen weg te geven – het maakte niet uit aan wie – in een golf van ‘shocktherapie’ om de vermeende magie van het vrije ondernemerschap een neoliberale free-for-all te laten creëren”.
Verloren in een Romeinse wildernis van schuld
De nostalgie naar de verkrachting en plundering van het Rusland van het 1990-tijdperk voedt wat Hudson omschrijft als de Nieuwe Koude Oorlog, waarin de Dollar Diplomatie haar controle moet laten gelden over elke buitenlandse economie. De Nieuwe Koude Oorlog wordt niet alleen gevoerd tegen Rusland en China, “maar tegen alle landen die zich verzetten tegen privatisering en financialisering onder Amerikaans sponsorschap.”
Hudson herinnert ons eraan hoe het beleid van China “bijna hetzelfde pad volgde als het Amerikaanse protectionisme van 1865 tot 1914 – staatssubsidie voor de industrie, zware kapitaalinvesteringen in de publieke sector… en sociale uitgaven voor onderwijs en gezondheidszorg om de kwaliteit en de productiviteit van de arbeid te verhogen. Dit werd in de Verenigde Staten geen marxisme genoemd; het was gewoon de logische manier om naar industrialisatie te kijken, als onderdeel van een breed economisch en sociaal systeem”.
Maar toen kwam het financieel – of casino – kapitalisme op stoom, en liet de Amerikaanse economie voornamelijk achter met “landbouwoverschotten, en monopolies in informatietechnologie (grotendeels ontwikkeld als bijproduct van militair onderzoek), militaire hardware, en farmaceutische patenten (gebaseerd op overheidsgeld om onderzoek te financieren) die monopolierente kunnen opstrijken terwijl ze zichzelf grotendeels belastingvrij maken door gebruik te maken van offshore bankcentra.”
Dat is de huidige Staat van het Imperium: alleen vertrouwend “op zijn renteniersklasse en Dollar Diplomatie,” met welvaart geconcentreerd in de top één procent van de gevestigde elites. Het onvermijdelijke gevolg is dat de Amerikaanse diplomatie illegale, unilaterale sancties oplegt aan Rusland, China en ieder ander die haar dictaat trotseert.
De economie van de VS is inderdaad een kreupele postmoderne remake van het late Romeinse rijk: “afhankelijk van buitenlandse tributen om te overleven in de huidige mondiale renteniers economie.” En dan de correlatie tussen een slinkende gratis lunch en totale angst: “Daarom hebben de Verenigde Staten Eurazië omringd met 750 militaire bases.”
Verrukkelijk gaat Hudson terug naar Lactantius, in de late 3e eeuw, die het Romeinse rijk beschreef in Divine Institutes, om de parallellen met de Amerikaanse versie te benadrukken:
“Om de velen tot slaaf te maken, begonnen de hebzuchtigen zich de eerste levensbehoeften toe te eigenen en op te stapelen, en ze goed afgesloten te houden, zodat zij deze gulle gaven voor zichzelf konden houden. Zij deden dit niet omwille van de mensheid (die was helemaal niet in hen), maar om alle dingen bijeen te harken als producten van hun hebzucht en gierigheid. In naam van de gerechtigheid maakten zij oneerlijke en onrechtvaardige wetten om hun diefstallen en gierigheid te beschermen tegen de macht van de menigte. Op deze wijze maakten zij evenveel gebruik van hun gezag als van hun wapenen of van hun openlijk kwaad”.
Socialisme of barbarij
Hudson vat het centrale vraagstuk samen waarmee de wereld vandaag wordt geconfronteerd: of “geld en krediet, land, natuurlijke hulpbronnen en monopolies zullen worden geprivatiseerd en geconcentreerd in de handen van een renteniers-oligarchie of gebruikt om algemene welvaart en groei te bevorderen. Dit is in feite een conflict tussen financieel kapitalisme versus socialisme als economische systemen.”
Om de strijd vooruit te helpen, stelt Hudson een tegen-rentier programma voor, dat de ultieme blauwdruk voor verantwoordelijke ontwikkeling van het Zuiden zou moeten zijn: Overheidseigendom van natuurlijke monopolies; essentiële basisinfrastructuur in overheidshanden; nationale zelfvoorziening – cruciaal, in geld- en kredietcreatie; bescherming van consumenten en arbeiders; kapitaalcontroles – om te voorkomen dat er geleend wordt of dat schulden in vreemde valuta luiden; belastingen op onverdiende inkomsten zoals economische huur; progressieve belastingen; een grondbelasting (“zal voorkomen dat de stijgende huurwaarde van grond wordt verpand aan banken voor krediet om de prijzen van onroerend goed op te drijven”); gebruik van het economisch overschot voor investeringen in tastbaar kapitaal; en nationale zelfvoorziening in voedsel.
Hudson lijkt alle aspecten te hebben behandeld, zodat ik aan het eind van het boek met slechts één overkoepelende vraag bleef zitten. Ik vroeg hem hoe hij de huidige discussies tussen de Euraziatische Economische Unie (EAEU) en de Chinezen – en tussen Rusland en China, verderop in de toekomst – inschat als zijnde in staat om een alternatief financieel/monetair systeem te leveren. Kunnen zij dit alternatieve systeem aan het grootste deel van de planeet verkopen en tegelijkertijd de financiële intimidatie van het imperium ontlopen?
Hudson was hoffelijk genoeg om te antwoorden met wat beschouwd zou kunnen worden als de samenvatting van een heel boekhoofdstuk: “Om succesvol te zijn, moet elke hervorming het hele systeem omvatten, niet slechts een enkel onderdeel. De westerse economieën van vandaag zijn gefinancialiseerd, waardoor kredietcreatie in particuliere handen is gekomen – om te worden gebruikt voor financieel gewin ten koste van de industriële economie… Dit doel heeft zich als lepra over hele economieën verspreid – hun handelspatronen (afhankelijkheid van de landbouw- en olie-export van de VS, en IT-technologie), arbeidsverhoudingen (anti-vakbondsbeweging en bezuinigingen), grondbezit (plantagelandbouw in buitenlandse handen in plaats van binnenlandse zelfredzaamheid en zelfvoorziening in voedselgranen), en de economische theorie zelf (waarbij financiën worden behandeld als onderdeel van het BBP, niet als een overhead die inkomsten van arbeid en industrie aftroggelt).”
Hudson waarschuwt dat “om los te komen van de dynamiek van het roofzuchtige financieel-kapitalisme dat gesponsord wordt door de Verenigde Staten en haar satellieten, buitenlandse landen zelfvoorzienend moeten worden op het gebied van voedselproductie, energie, technologie en andere basisbehoeften. Dit vereist een alternatief voor de Amerikaanse “vrijhandel” en zijn nog nationalistischer “fair trade” (die elke buitenlandse concurrentie voor de Amerikaanse industrie als “oneerlijk” beschouwt). Dat vereist een alternatief voor het IMF, de Wereldbank en de ITO (waaruit Rusland zich onlangs heeft teruggetrokken). En helaas, een alternatief vereist ook militaire coördinatie zoals de SCO [de Shanghai Cooperation Organization] om zich te verdedigen tegen de militarisering van het op de VS gecentreerde financiële kapitalisme.”
Hudson ziet wel wat zonlicht in het verschiet: “Wat betreft uw vraag of Rusland en China deze toekomstvisie kunnen ‘verkopen’ aan het Mondiale Zuiden en de Euraziatische landen, dat zou aan het eind van deze zomer veel gemakkelijker moeten worden. Een belangrijk bijproduct (niet onbedoeld) van de NAVO-oorlog in Oekraïne is een sterke stijging van de energie- en voedselprijzen (en van de scheepvaartprijzen). Hierdoor zal de betalingsbalans van veel landen in het Zuiden en andere landen een groot tekort vertonen, waardoor een crisis ontstaat als hun in dollars luidende schuld aan obligatiehouders en banken opeisbaar wordt.”
De belangrijkste uitdaging voor de meeste landen in het Zuiden is om wanbetaling te voorkomen:
“De renteverhoging in de VS heeft de wisselkoers van de dollar niet alleen ten opzichte van de euro en de Japanse yen doen stijgen, maar ook ten opzichte van het Zuiden en andere landen. Dit betekent dat veel meer van hun inkomsten en exportopbrengsten moeten worden betaald om hun buitenlandse schuld af te lossen – en zij kunnen wanbetaling alleen voorkomen door het zonder voedsel en olie te stellen. Dus wat zullen ze kiezen? Het IMF kan aanbieden SDR’s te creëren om hen in staat te stellen te betalen – door nog meer schulden in dollars te maken, onderworpen aan bezuinigingsplannen van het IMF en eisen dat zij nog meer van hun natuurlijke hulpbronnen, bossen en water verkopen”.
Hoe kunnen we loskomen van de gedollariseerde schuld? “Er is een kritische massa nodig. Die was er niet in de jaren zeventig, toen voor het eerst over een Nieuwe Internationale Economische Orde werd gesproken. Maar vandaag wordt het een levensvatbaar alternatief, dankzij de macht van China, de hulpbronnen van Rusland en die van geallieerde landen zoals Iran, India en andere Oost-Aziatische en Centraal-Aziatische landen. Ik vermoed dus dat er een nieuw economisch wereldsysteem aan het ontstaan is. Als het slaagt, zal de vorige eeuw – sinds het einde van de Eerste Wereldoorlog en de puinhoop die deze heeft achtergelaten – een lange omweg van de geschiedenis lijken, nu we terugkeren naar wat de fundamentele sociale idealen van de klassieke economie leken te zijn – een markt vrij van op huur beluste landheren, monopolies en roofzuchtige financiën.”
Hudson besluit met te herhalen waar de Nieuwe Koude Oorlog werkelijk om gaat:
“In het kort is het een conflict tussen twee verschillende sociale systemen, elk met hun eigen filosofie over hoe samenlevingen werken. Zullen ze worden gepland door neoliberale financiële centra met het centrum in New York, gesteund door de neocons in Washington, of zullen ze het soort socialisme zijn dat de late 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw voor ogen stond – een ‘markt’ en, inderdaad, een samenleving vrij van rentiers? Zullen natuurlijke monopolies zoals land en natuurlijke hulpbronnen worden gesocialiseerd en gebruikt om binnenlandse groei en huisvesting te financieren, of overgelaten aan financiële belangen om huur om te zetten in rentebetalingen die het inkomen van consumenten en bedrijven opvreten? En vooral, zullen regeringen hun eigen geld creëren en het bankwezen sturen om de binnenlandse welvaart te bevorderen, of zullen zij particuliere banken (waarvan de financiële belangen door centrale banken worden vertegenwoordigd) de controle laten overnemen van de nationale schatkisten?”
Help ons de censuur van BIG-TECH te omzeilen en volg ons op Telegram:
Telegram: t.me/dissidenteen
Meld je aan voor onze gratis dagelijkse nieuwsbrief, 10.000 gingen je al voor:
[newsletter_form button_label=”Abonneer!”]
[newsletter_field name=”email” label=”Email”]
[/newsletter_form]
https://dissident.one/2022/05/16/32382/?swcfpc=1
