De drie landen die het Chinese staatshoofd Xi Jingping zal bezoeken tijdens zijn Europese reis die zondag begint, zijn niet willekeurig gekozen. Zij staan symbolisch – met woorden of daden – voor een soeverein Europa dat onafhankelijk is van de VS, schrijft Pjotr Akopov.
Het Chinese staatshoofd reist naar Europa: vandaag begint het eerste bezoek van Xi Jinping aan de Oude Wereld in vijf jaar. De lange pauze kan slechts voor de helft worden toegeschreven aan de pandemie en het feit dat de Chinese president sinds de uitbraak minder vaak naar het buitenland reist. Veel belangrijker is dat de geopolitieke situatie in de wereld nu fundamenteel is veranderd.
Nee, Europa is nog steeds erg belangrijk voor China, zowel als handelspartner als als bron van technologie. En Europa heeft op zijn beurt het Middenrijk nodig: Europese leiders, zowel op EU-niveau als uit individuele landen, blijven China regelmatig bezoeken.
Maar elk jaar wordt het door de Chinese leiders herhaalde motief luider en luider: de betrekkingen tussen de twee partijen mogen niet afhankelijk zijn van de druk van externe krachten, Europa moet een onafhankelijk machtscentrum worden en zijn belangen beter beschermen. Peking vertelt de Europeanen openlijk dat de relatie door beide partijen moet worden verdedigd om deze te versterken en in stand te houden. ‘U spreekt zelf over strategische autonomie, over het versterken van de rol van Europa op het wereldtoneel’ – dat is precies wat China nodig heeft.
Het is duidelijk waar we het over hebben: China wil dat de EU onafhankelijker wordt van de VS. Maar wil Europa dit zelf? De tendens is ja, zij het om verschillende redenen: de Europese transatlantici vrezen dat de VS verzanden in interne problemen en de EU in de steek zullen laten, terwijl hun tegenstanders juist voor echte onafhankelijkheid van de Angelsaksen pleiten.
In werkelijkheid is Europa de afgelopen jaren echter alleen maar afhankelijker geworden van de staten – het conflict in Oekraïne heeft de trans-Atlantici aan beide zijden van de oceaan in staat gesteld om de betrekkingen met Rusland bijna volledig te verbreken. De EU is ingesteld op een confrontatie met Moskou tot aan het overwinnende einde, verklaard als de “onvermijdelijke” toelating van Oekraïne tot de Unie en de NAVO. Om dit doel te bereiken is het nodig om de Atlantische eenheid en solidariteit te versterken, d.w.z. om een eensgezind VS- en EU-beleid te voeren.
Dit is echter volledig in strijd met de Chinese belangen. Peking beschouwt het conflict in Oekraïne als een confrontatie tussen de transatlantische landen en Rusland. Een nederlaag voor Rusland, waarmee het gemeenschappelijke plannen deelt om een postwesterse wereldorde op te bouwen, zou het land absoluut in het nadeel brengen.
Maar Beijing stelt de transatlantici in de EU en Europa niet gelijk en rekent erop dat de Europeanen in de toekomst de weg van onafhankelijke ontwikkeling zullen volgen. Ook Rusland heeft hier jarenlang op gewed en hoewel deze weddenschap niet is uitgekomen, moet China niet van naïviteit worden beschuldigd. China’s betrekkingen met de EU zijn immers heel anders dan die tussen Rusland en Europa: Terwijl de Angelsaksen vrij succesvol hebben kunnen inspelen op de oude complexen van de Europeanen ten opzichte van Rusland (van banale russofobie tot een oprecht verlangen om de Europese grens met de Russische wereld naar het oosten te verplaatsen ten koste van Oekraïne), zal zoiets in het geval van China niet werken.
Hoewel er al jaren pogingen worden gedaan om China-fobie in Europa aan te wakkeren, zijn de resultaten niet indrukwekkend. Het schrikbeeld van de ‘Chinese dreiging’ treft de gemiddelde burger niet en zeker niet de elites – het oude Europese geld is zich terdege bewust van de voordelen en het belang van de betrekkingen met China. Europa kan het zich eenvoudigweg niet veroorloven om zijn handel met het Middenrijk afhankelijk te maken van de geopolitieke plannen van de Angelsaksen – vooral na het verlies van de betrekkingen met Rusland. Als de VS de kans krijgt om de Europees-Chinese betrekkingen te reguleren, zal de EU niet overleven – en vrijwel niemand in Brussel, Berlijn, Parijs of Rome is bereid de Unie op te offeren voor de belangen van anderen.
De Amerikaanse druk op de Europeanen op het gebied van China zal in de toekomst alleen maar toenemen. Washington probeert ook de Chinezen te chanteren met het verlies van Europa. Het is geen toeval dat minister van Buitenlandse Zaken Blinken tijdens zijn recente bezoek aan Peking zei dat Europese landen zich grote zorgen maken over de Chinese steun aan Rusland – de levering van onderdelen voor de wapenproductie helpt Moskou immers in de strijd in Oekraïne en dit bedreigt de Europese veiligheid ! De implicatie is duidelijk: jullie Chinezen zullen nog steeds moeten kiezen tussen het steunen van Rusland en de betrekkingen met Europa.
Het is duidelijk dat dit bluf is tegen beide kanten, de Chinezen en de Europeanen. En het zijn de Europeanen die zich meer zorgen zouden moeten maken, omdat de Amerikanen in theorie hun handel met China moeilijker zouden kunnen maken. Er bestaan echter ernstige twijfels of zij dit zullen durven doen: als zij de facto een handelsoorlog aan de EU verklaren, zullen de Europeanen gedwongen worden zichzelf te verdedigen, wat een schadelijk effect zal hebben op de transatlantische eenheid, inclusief de steun aan Oekraïne.
Het is dus voor iedereen duidelijk dat de Amerikanen bluffen. Niettemin worden hun bedreigingen serieus genomen. En als reactie hierop boekt China vooruitgang op het Europese front; Xi’s reis is bedoeld om aan te tonen dat de transatlantische landen de Oude Wereld niet controleren.
Om deze reden werden Frankrijk, Servië en Hongarije uitgekozen voor het bezoek. Xi zal niet naar Berlijn reizen – hoewel bondskanselier Scholz China al twee keer heeft bezocht. De Chinese president zal een ontmoeting hebben met Macron, die voortdurend praat over de strategische autonomie van Europa en de noodzaak om zijn eigen lot te bepalen. Ja, dit zijn maar woorden, maar andere grote Europese machten hebben ze niet eens. China zal de Franse dromen steunen, vooral omdat de anti-Atlantische gevoelens onder de Franse elite vrij sterk zijn. En de gelegenheid van het bezoek – het valt samen met de zestigste verjaardag van het aangaan van diplomatieke betrekkingen tussen Peking en Parijs – verwijst naar de tijd waarin Frankrijk werkelijk serieus probeerde een onafhankelijke rol te spelen, naar het tijdperk van Charles de Gaulle.
De reis naar Servië begint op de 25e verjaardag van de Amerikaanse aanval op de Chinese ambassade in Belgrado – een symbolischer dag is nauwelijks denkbaar. Servië is geen lid van de EU, hoewel het er via veel overeenkomsten mee verbonden is. Het is belangrijk voor China als een oude en interessante partner voor het penetreren van de Oude Wereld.
Hetzelfde geldt voor Hongarije, dat lid is van de EU maar daar een zo onafhankelijk mogelijke positie inneemt. Zowel geopolitiek – in termen van het conflict in Oekraïne en de betrekkingen met Rusland – als ideologisch. Economisch gezien is Hongarije volledig verbonden met de EU of zelfs met Duitsland. Xi en Orbán zullen groen licht geven voor de bouw van een nieuwe autofabriek, een gezamenlijk Chinees-Duits bedrijf. Dit is een perfect voorbeeld van Europees-Chinese samenwerking, zij het op het grondgebied van Oost-Europa, waaraan Peking traditioneel meer aandacht besteedt.
Dat twee van de drie door Xi bezochte landen in Europa bijzondere banden hebben met Rusland is onbedoeld maar verre van toevallig. De transatlantici willen het conflict met Rusland omvormen tot een confrontatie tussen het collectieve Westen enerzijds en Rusland en China anderzijds, een confrontatie die de Angelsaksische regels volgt. Maar Peking zal het slagveld niet opgeven en zich niet onderwerpen aan de regels van anderen; het gokt op interne problemen en tegenstellingen binnen het Westen.
Klik op de tag ⬇️ om meer te lezen over
