Vraag: Mijnheer de Voorzitter, er ontwikkelt zich een ernstige energiecrisis in Europa, waarin wordt gesproken over de mogelijkheid dat Gazprom de gasleveranties zal stopzetten. Het bedrijf heeft naar verluidt een van zijn Duitse klanten een officiële kennisgeving gestuurd, waarin het zich beroept op overmacht.
Zijn er redenen om Rusland ervan te beschuldigen deze energiecrisis te hebben veroorzaakt? Zal Gazprom zijn verplichtingen blijven nakomen

Vladimir Poetin: Ten eerste heeft Gazprom altijd zijn verplichtingen nageleefd, en zal dat ook blijven doen.

Er is geen enkele grond voor de pogingen van onze partners om de schuld voor hun eigen fouten af te schuiven op Rusland en Gazprom, of te proberen dat te doen.

Hoe staat het met de energieleveringen? In 2020, in de eerste helft van 2020, kostte gas in Europa 100 euro per 1.000 kubieke meter. De prijs steeg tot 250 euro in de eerste helft van 2021. Vandaag is het 1.700 euro per 1.000 kubieke meter gas.

Wat is er aan de hand? Ik heb hier al vaak over gesproken, en ik weet niet of we in detail moeten treden over het energiebeleid van de Europese landen, die het belang van traditionele energiebronnen onderschatten en geld hebben gestoken in niet-traditionele energiebronnen. Zij zijn grote kenners van niet-traditionele relaties en hebben ook besloten een bod te doen op niet-traditionele energiebronnen zoals de zon en de wind.

De afgelopen winter was lang, er was geen wind, en dat heeft het gedaan. De investeringen in de vaste activa van de traditionele energieproducenten zijn gedaald als gevolg van eerdere politieke besluiten: banken financieren ze niet, verzekeringsmaatschappijen verzekeren ze niet, plaatselijke overheden wijzen geen grond toe voor nieuwe projecten, en pijpleidingen en andere vormen van vervoer worden niet ontwikkeld. Dit is het resultaat van vele jaren, waarschijnlijk een decennium van dit beleid. Dit is de hoofdoorzaak van de prijsstijgingen en niet zozeer maatregelen van Rusland of Gazprom.

Wat is er vandaag aan de hand? Tot voor kort leverden we gas aan Europa zonder Turkije: we leverden ongeveer 30 miljard kubieke meter per jaar aan Turkije, en 170 miljard aan Europa, 55 miljard via Nord Stream 1, en, als ik me goed herinner, werd 33 miljard geleverd via Yamal-Europa, via de twee leidingen die door Oekraïne lopen. Ongeveer 12 miljard werd aan Europa geleverd via Turkije via TurkStream.

Oekraïne kondigde plotseling aan dat het een van de twee routes op zijn grondgebied zou sluiten. Naar verluidt omdat het gaspompstation niet onder zijn controle staat maar op het grondgebied van de Volksrepubliek Lugansk. Maar het stond enkele maanden eerder onder controle van de Volksrepubliek Lugansk, en ze hebben het pas onlangs gesloten zonder enige reden. Alles functioneerde daar normaal, niemand bemoeide zich ermee. Naar mijn mening hebben ze het gewoon om politieke redenen gesloten.

Wat gebeurde er daarna? Polen legde sancties op aan Yamal-Europe, dat 33 miljard kubieke meter gas leverde. Ze namen 34, ik denk 33-34 miljoen kubieke meter per dag van ons af. Ze hebben het volledig stilgelegd. Maar toen zagen we dat ze de Yamal-Europe pijpleiding in omgekeerde modus aanzetten, en begonnen ze ongeveer 32 miljoen kubieke meter per dag uit Duitsland te halen. Waar komt het gas uit Duitsland vandaan? Het is ons Russische gas. Waarom uit Duitsland? Omdat het goedkoper bleek te zijn voor de Polen. Zij kregen het vroeger van ons tegen een zeer hoge prijs, dichter bij de marktprijs, terwijl Duitsland het van ons 3-4 keer goedkoper krijgt dan de marktprijs op basis van langetermijncontracten.

Het is winstgevend voor Duitse bedrijven om het aan de Polen te verkopen tegen een kleine premie. Het is winstgevend voor de Polen om het te kopen omdat het goedkoper is dan het rechtstreeks van ons te kopen. Maar de hoeveelheid gas op de Europese markt is afgenomen en de totale marktprijs is gestegen. Wie heeft er gewonnen? Alle Europeanen hebben alleen maar verloren. Dit is het tweede punt: Yamal-Europa.

Eerst werd een van de routes in Oekraïne stilgelegd, daarna Yamal-Europe, en nu Nord Stream 1, een van de belangrijkste routes – we pompen er 55 miljard kubieke meter per jaar doorheen. Er zijn daar vijf Siemens-gascompressorstations aan het werk, en één is er stand-by. Eén compressor moest voor reparatie worden weggestuurd. Een gerepareerde compressor zou uit Canada komen, uit de Siemens-fabriek in Canada, om hem te vervangen. Maar die kwam onder sancties in Canada terecht. Eén pompstation, slechts één apparaat, was dus buiten gebruik wegens gepland onderhoud en het is niet teruggekeerd uit Canada.

Nu wordt ons verteld dat de eenheid binnenkort uit Canada zal worden geleverd, maar Gazprom beschikt nog niet over officiële documenten. Wij moeten die zeker krijgen, want dit is ons eigendom, het is het eigendom van Gazprom. Gazprom moet niet alleen de hardware ontvangen, niet alleen de gaspompunit, maar ook de begeleidende documenten, zowel de juridische als de technische documentatie. We moeten kunnen zien wat Gazprom meeneemt – de huidige staat van de turbine en de juridische status ervan, of er sancties op rusten of niet, wat we ermee kunnen doen, of dat ze hem misschien morgen terugnemen. Maar dat is niet alles.

Het probleem is dat eind juli, op 26 juli, denk ik – we kunnen het Gazprom vragen – een andere turbine moet worden gestuurd voor routineonderhoud, voor reparaties. En waar halen we een vervanger vandaan? Dat weten we niet.

Er is nog een turbine buiten gebruik wegens afbrokkeling van de binnenbekleding. Siemens heeft dit bevestigd. Dan blijven er twee operationele eenheden over, die 60 miljoen per dag pompen. Dus, als er nog één wordt geleverd, prima, dan hebben we er twee in bedrijf. Maar als dat niet het geval is, blijft er slechts één over, en die zal slechts 30 miljoen kubieke meter per dag pompen. Reken maar uit hoeveel tijd het zal kosten om de rest op te pompen. Hoe is dit de verantwoordelijkheid van Gazprom? Wat heeft Gazprom hier mee te maken? Ze hebben de ene route afgesneden, dan de andere, en deze gaspompinstallatie gesanctioneerd. Gazprom is bereid om zoveel gas op te pompen als nodig is. Maar ze hebben alles stilgelegd.

En ze zijn in dezelfde val gelopen met de import van olie en aardolieproducten. We horen allerlei gekke ideeën over het beperken van het volume van de Russische olie-import of de prijs van Russische olie. Dit zal leiden tot dezelfde situatie als met gas. Het resultaat (het verbaast me dat ik mensen met een universitaire graad dit hoor zeggen) zal hetzelfde zijn – stijgende prijzen. De olieprijzen zullen in een spiraal terechtkomen.

Wat gas betreft, is er een andere route die we klaar hebben om te openen, namelijk Nord Stream 2. Het is klaar om gelanceerd te worden, maar ze lanceren het niet. Ook hier zijn er problemen, die ik ongeveer zes of misschien acht weken geleden met de kanselier heb besproken. Ik stelde deze kwestie aan de orde; ik zei dat Gazprom de capaciteit had gereserveerd, en dat deze capaciteit moest worden gebruikt, en dat deze niet voor onbepaalde tijd kan worden opgeschort.

Het antwoord was dat er andere kwesties op de agenda stonden, belangrijkere zaken, zodat het voor hen moeilijk is om dit nu te behandelen. Maar ik moest hen waarschuwen dat we dan de helft van het voor Nord Stream bestemde volume zouden moeten herbestemmen voor binnenlandse consumptie en verwerking. Ik heb deze kwestie op verzoek van Gazprom aan de orde gesteld, en Gazprom heeft dit in feite al gedaan. Dus zelfs als we Nord Stream 2 morgen lanceren, zal het geen 55 miljard kubieke meter oppompen, maar precies de helft van die hoeveelheid. En gezien het feit dat we al halverwege dit jaar zijn, zou het slechts een kwart zijn. Dat is de aanbodsituatie.

Maar – ik heb dit aan het begin van mijn antwoord op uw vraag gezegd en ik wil hiermee eindigen – Gazprom heeft altijd aan al zijn verplichtingen voldaan en zal dat ook altijd blijven doen, zolang iemand daar behoefte aan heeft natuurlijk. Eerst sluiten ze zelf alles, en dan zoeken ze iemand om de schuld te geven – het zou komisch zijn als het niet zo triest was.

Kan het Europese publiek wachten? Voordat de sancties een “gewenst effect” hebben, zijn het de gewone mensen die eronder zullen lijden. De Russische economie staat nog overeind, maar de crisis heeft een lange schaduw geworpen over de Europese economieën. De leiders van de EU-landen worden geconfronteerd met een lage groei en een recordinflatie. De euro staat op gelijke hoogte met de dollar. Volgens een Bloomberg-rapport zal de Europese Commissie waarschuwen dat een stopzetting van de Russische gasleveringen aan de EU haar BBP met maar liefst 1,5% zou kunnen doen dalen.

De EU is goed in staat om erachter te komen dat het niet zo is dat Rusland niet zonder Europa kan, maar dat Europa niet zonder Rusland kan. De sancties van de EU tegen Rusland dienen als een boemerang. Het zijn immers de Europese burgers die de prijs betalen voor de beslissing van de beleidsmakers. Europese politici praten vol goede moed over welke sancties Rusland het meeste pijn zouden doen en dat aansluiting bij de VS hen veiliger maakt. Maar als het publiek geen gas heeft om zelfs maar te douchen of geen olie en meel kan kopen in de supermarkt, wat is dan de betekenis van de “veiligheid” die de Europese politici aanprijzen?