Vijandige overname: hoe de NAVO Macedonië annexeerde

De alliantie verwelkomde haar nieuwste kandidaat op 27 maart 2020. Hoe bijzonder zou het zijn als het land als laatste binnen zou komen en als eerste eruit zou gaan, schrijft Kit Klarenberg.

In Macedonië – of Noord-Macedonië, of FYROM (Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië) – dreigt een contrarevolutie. Op 24 april gingen burgers naar de stembus om hun volgende president te kiezen. Gordana Siljanovska-Davkova van de Russisch-pro-Servische VMRO-DPMNE versloeg de door het Westen gesteunde zittende Stevo Pendarovski, zij het niet met een absolute meerderheid. De tweede ronde wordt op 8 mei gehouden, hoewel opiniepeilingen wijzen op de verpletterende overwinning van de uitdager. Zoals we zullen zien is deze ontwikkeling een verwoestende klap voor de NAVO, die regionaal verstrekkende gevolgen zou kunnen hebben.

Pendarovski is een lieveling van EU- en Amerikaanse functionarissen. Zijn overwinning in 2019 werd alom geprezen in de reguliere media als illustratief voor het verlangen van de Macedoniërs om eindelijk volwaardige leden van de transatlantische gemeenschap te worden, en voor de afwijzing van de ‘antiwesterse’ politiek van VMRO-DPMNE, die prominent het verzet tegen het lidmaatschap van de NAVO omvatte. Zijn succes nam ook de laatst overgebleven barrière weg die Skopje in de weg stond om zich aan te sluiten bij de militaire alliantie: een bitter, beladen en langdurig proces waar een aanzienlijk deel van de lokale bevolking zich tegen verzette.

Hoe Macedonië dat punt bereikte, is buiten het land grotendeels onbekend. Het is een smerig verhaal over verkiezingsinmenging, ondermijning van de democratie, schaamteloze oplichting, zware misdaden en misdrijven, en uitgebreid Amerikaanse en Britse bedrog, waarvan de volledige dimensies wellicht nooit publiekelijk aan de oppervlakte zullen komen. Nu dreigt de schijnbaar onvermijdelijke overwinning van Siljanovska-Davkova niet alleen deze kwaadaardige machinaties omver te werpen, maar ook de voortdurende inspanningen van het Amerikaanse imperium om heel voormalig Joegoslavië met geweld in de NAVO te verstrikken, teniet te doen.

Net als bij de verkiezing van Robert Fico in Slowakije komt de overwinning van VMRO-DPMNE op een zeer slecht moment voor Washington. In het hele Westen neemt de publieke en staatssteun voor de proxy-oorlog in Oekraïne snel af, terwijl Kiev geconfronteerd wordt met een totale ineenstorting van de frontlinie en zijn strijdkrachten zich overal terugtrekken. Het vooruitzicht van de terugtrekking van Skopje uit de NAVO dreigt een nieuw destabiliserend domino-effect op gang te brengen. De vraag hoe en of de alliantie dit zou kunnen voorkomen, is een open vraag.

‘Bommen’ laten vallen

De vaak herhaalde officiële mantra van de NAVO is dat landen vrij zijn om hun eigen veiligheidsregelingen te kiezen. Zoals de inwoners van de Balkan maar al te goed weten, is dit in de praktijk simpelweg niet waar. The Grayzone heeft bijvoorbeeld eerder blootgelegd hoe het lidmaatschap van de alliantie in 2017 met geweld aan Montenegro werd opgelegd, tegen de wensen van de overgrote meerderheid van de bevolking in. Macedoniërs stonden iets meer open voor toetreding, hoewel er jarenlang een schijnbaar onoverkomelijke hindernis toetreding in de weg stond: de naam van hun land.

Na het uiteenvallen van Joegoslavië diende Macedonië een aanvraag in om zich aan te sluiten bij een wirwar van internationale organisaties en instellingen. Athene, bezorgd dat de nationalistische leiders van Skopje hun hervonden onafhankelijkheid zouden kunnen gebruiken om irredentistische aanspraken te maken op zijn eigen grondgebied, lobbyde met succes bij de Verenigde Naties en anderen om Macedonië in internationale fora voor altijd FYROM te noemen. Ambtenaren beweerden dat er geen verband bestond tussen de moderne staat, bevolkt door etnische Slaven, en het Griekse land uit de oudheid.

In 2008 blokkeerde Griekenland echter het bod van Skopje om het toetredingsproces van de NAVO onder de naam FYROM te starten, expliciet vanwege de officiële naam ervan. Athene stelde voor dat het land zichzelf een nieuwe naam zou geven: Nieuw of Opper-Macedonië, voordat het het opnieuw probeerde. Drie jaar later oordeelde het Internationale Gerechtshof dat dit ongepast en discriminerend was, maar het deed niets om een ​​volgende herhaling te voorkomen. Zowel de alliantie als de EU bleven volhouden dat de kwestie moest worden opgelost voordat de lidmaatschapsonderhandelingen voor een van beide organen konden beginnen.

Uit hedendaagse peilingen bleek dat 82,5% van de Macedoniërs tegen het veranderen van de naam van het land was, een standpunt dat de regering van harte deelt. VMRO-DPMNE was op dat moment aan de macht en werd geleid door de hardline-nationalist Nikola Gruevski. Hij beloofde dat Macedonië altijd Macedonië zou heten, alsof hij specifiek Athene wilde dwarsbomen, en lanceerde daarna een ambitieus bouwproject, “Skopje 2014”. Delen van de brutalistische architectuur van de hoofdstad werden met de grond gelijk gemaakt om plaats te maken voor nep-neoklassieke gebouwen, en in het stadscentrum werd een gigantisch standbeeld van Alexander de Grote gebouwd.

–

Vanuit het perspectief van de NAVO werden de alliantie-aspiraties van Macedonië echter “in steen gebeiteld” toen Skopje in 1999 een “Membership Action Plan” opstelde. De populariteit van VMRO-DPMNE en het leiderschap van Gruevski waren daarom zeer problematisch voor Washington. In het jaar na de hereniging van Rusland met de Krim in maart 2014 kregen de inspanningen van de NAVO om uit te breiden naar het “nabije buitenland” van Moskou een boost. Alsof het een teken was, begon Zoran Zaev, leider van oppositiepartij SDSM, regelmatig bommetjes te gooien, zoals hij en de binnenlandse media het noemden.

Dit waren zeer belastende geluidsopnames en telefoontaps van privégesprekken tussen prominente lokale overheidsfunctionarissen, zakenmensen, journalisten en rechters. Naar verluidt illegaal opgenomen door de inlichtingendiensten van Skopje en aan Zaev verstrekt door klokkenluiders, leken ze Gruevski en zijn ministers te beschuldigen van grove wandaden en machtsmisbruik. Van zijn kant

Alleen raadgevend

Er brak een politieke crisis uit in Macedonië. De EU en de VS grepen in en bemiddelden in een overeenkomst waarbij de SDSM ministers zou benoemen voor regeringsdepartementen in een interim-regering, in januari 2016 zou Gruevski aftreden en in juni van dat jaar zouden er nieuwe verkiezingen worden gehouden. USAID’s Office of Transition Initiatives (OTI), een onderdeel van de inlichtingendienst dat zich bezighoudt met “politieke transitie” – met andere woorden, regimeverandering – vestigde zich vervolgens in Skopje.

OTI sluisde vervolgens tientallen miljoenen dollars naar anti-regerings-, pro-NAVO-groepen, politieke partijen en NGO’s. In totaal werd 16,2 miljoen dollar toegewezen om alleen al de probleemloze toetreding van Macedonië tot de NAVO te garanderen. Ook de Open Society Foundations van George Soros kregen enorme sommen geld om chaos te veroorzaken. In een eindrapport over deze inspanningen, opgesteld door USAID, werd opgeschept dat het “Macedonia Support Initiative” “de doelstelling van het buitenlands beleid van de Amerikaanse regering had versterkt, namelijk het versterken van de democratische hervormingsprocessen van Macedonië die tot een grotere Euro-Atlantische integratie zouden leiden.”

Toch bleef de SDSM bij de daaruit voortvloeiende verkiezingen achter bij de overwinning en werd zij gedwongen een fragiele coalitieregering bijeen te schrapen. Het is ongerijmd dat ongeveer 70.000 Albanezen in Macedonië – een derde van de totale bevolking van het land – Zaev steunden, terwijl ze normaal gesproken op etnisch- Albanese partijen zouden stemmen. Ze hadden SDSM nog niet eerder in grote aantallen gesteund, en hebben dat sindsdien ook niet meer gedaan. Lokale bronnen vermoeden dat de Amerikaanse en Britse ambassades van Skopje “samenwerkten met dorpsoudsten, imams en lokale maffia-elementen om de Albanezen deze keer van stem te laten wisselen.”

Ondanks zijn kwetsbaarheid was het coalitiebestuur de doorbraak die nodig was om voor eens en voor altijd een einde te maken aan het naamconflict van Skopje. Zo was het in juni 2018 toen de Griekse en Macedonische ministers van Buitenlandse Zaken bijeenkwamen bij het Prespameer om een ​​historische overeenkomst te ondertekenen. Noord-Macedonië was geboren en het NAVO-lidmaatschap was aanstaande. Dat dacht de alliantie tenminste. Terwijl het parlement de stap goedkeurde, weigerde president Gjorge Ivanov van VMRO-DPMNE, waarbij hij erop wees dat de overeenkomst in strijd was met de grondwet van Skopje.

In paniek koos de Macedonische regering ervoor om in september een referendum over de naamswijziging te houden. In de tussenliggende drie maanden bombardeerden de autoriteiten – gesteund en gefinancierd door de EU en de VS – de burgers met gelikte reclame en propaganda, bedoeld om het publiek te overtuigen van de voordelen van toetreding tot de NAVO. Tegelijkertijd woedden er door het hele land enorme protesten onder de vlag van ‘Nooit Noord, Altijd Macedonië’. Ivanov en talloze posters in de grote steden spoorden de kiezers aan de volksraadpleging te boycotten. Zoals een constitutionele geleerde uitlegde:

“De naam van een land is een naam die afkomstig is van en gecreëerd wordt door de mensen die dit land hebben gecreëerd en erin leven. De staat gecreëerd door het Macedonische volk heet de Republiek Macedonië. Het Macedonische volk zal nooit met een [andere] naam naar zijn land verwijzen. We kunnen nooit accepteren dat we iets veranderen dat we al eeuwenlang gebruiken, een naam die deze staat al meer dan vijftig jaar draagt.”

Toen de uitslag van het referendum binnensijpelde, prezen de westerse leiders en Zaev hoe maar liefst 94% vóór de hernoeming van Macedonië stemde. Ze verzuimden te vermelden dat de opkomst slechts 37% was, waardoor het resultaat teniet werd gedaan. Volgens de grondwet van Skopje moet 50% van het publiek stemmen om de uitslag van een referendum te honoreren. Het maakt niet uit – Zaev verschoof simpelweg de doelpalen en beweerde dat de volksraadpleging “slechts consultatief” was. De naamswijziging kon en zou hoe dan ook doorgaan.

In januari 2019 keurde het parlement dubieuze en zeer controversiële constitutionele ‘hervormingen’ goed, waardoor de naam van het land kon worden gewijzigd zonder een publieke stemming of zelfs de zegen van de president. Dit vereiste dat tweederde van de wetgevers bijeen werd geroepen om de veranderingen te steunen. De door de SDSM geleide coalitie heeft deze prestatie bereikt door parlementsleden om te kopen, te intimideren en te chanteren, parlementsleden gratie te verlenen die worden vervolgd voor ernstige misdaden, en andere cynische samenzwering. Daaropvolgende onderzoeken brachten “ernstige schendingen” van binnenlandse wetten en internationale normen aan het licht, gepleegd door de autoriteiten tijdens de referendumcampagne.

De maand daarop accepteerden de 29 NAVO-leden de toetreding van Noord-Macedonië. De alliantie verwelkomde haar nieuwste kandidaat op 27 maart 2020. Hoe bijzonder zou het zijn als het land als laatste binnen zou komen en als eerste eruit zou gaan. Hoewel er al lang vóór de laatste presidentsverkiezingen ondubbelzinnige aanwijzingen waren dat Skopje voelde dat de geopolitieke wind in nieuwe richtingen begon te waaien. In november 2023 kondigden Macedonische functionarissen aan dat hun luchtruim zou worden opengesteld voor Rusland, waardoor Sergei Lavrov een lokale ministeriële top van de OVSE zou kunnen bezoeken.

Klik op de tag ⬇️ om meer te lezen over