Hoe Amerikaanse grote technologiemonopolies de wereld koloniseren: welkom bij het neofeodalisme

Amerikaanse Big Tech-bedrijven zijn als de feodale heren in middeleeuws Europa. De monopolies van Silicon Valley bezitten de digitale grond waarop de economie is gebouwd en eisen huur voor het gebruik van hun geprivatiseerde infrastructuur, schrijft Ben Norton.

De Amerikaanse Big Tech-bedrijven hebben in wezen de wereld gekoloniseerd. In bijna elk land op aarde is de digitale infrastructuur waarop de moderne economie is gebouwd eigendom van en wordt gecontroleerd door een klein handjevol monopolies, waarvan de meeste gevestigd zijn in Silicon Valley.

Dit systeem lijkt steeds meer op neofeodalisme. Net zoals de feodale heren van middeleeuws Europa al het land bezaten en van bijna alle anderen lijfeigenen maakten die hun rug braken om voedsel voor hun meesters te produceren, gedragen de Amerikaanse Big Tech monopolies van de 21e eeuw zich als bedrijfsmatige feodale heren die al het digitale land waarop de digitale economie is gebaseerd, controleren.

Ieder ander bedrijf – niet alleen de kleine, maar ook de relatief grote – moet huur betalen aan deze feodale heren.

Volgens een onderzoek van e-commerce-informatiebedrijf Marketplace Pulse int Amazon meer dan 50% van de inkomsten van verkopers op zijn platform.

Het aandeel van Amazon in de omzet van verkopers steeg gestaag van ongeveer 35% in 2016 naar iets meer dan de helft in 2022.

In feite bepaalt Amazon feitelijk de prijzen op de markten met behulp van zijn beruchte ‘Buy Box ’. Het platform verwijdert de knop wanneer een gebruiker een product verkoopt tegen een hogere prijs dan wat op concurrerende websites wordt aangeboden.

Maar liefst 82-90% van de aankopen op Amazon vindt plaats via de Buy Box. Dus als een bedrijf niet de prijs biedt die Amazon wil, ontvangt het de Buy Box niet en daalt de omzet.

Neoklassieke economen hebben eindeloos de inefficiëntie van de centrale planning van de Sovjet-Unie veroordeeld, maar hebben blijkbaar weinig te zeggen over de feitelijke prijszetting door neofeodale bedrijfsmonopolies als Amazon.

Een monopolist in de twintigste eeuw zou graag de voorraad van bijvoorbeeld koelkasten in een land willen controleren. Maar de Big Tech-monopolisten van de 21e eeuw gaan nog een stap verder en controleren alle digitale infrastructuur die nodig is om deze koelkasten te kopen – van het internet zelf tot de software, cloudhosting, apps, betalingssystemen en zelfs de bezorgservice.

Deze ondernemende neofeodale heren domineren niet alleen een enkele markt of een paar verwante markten; zij beheersen de hele markt. Ze kunnen hele markten creëren en vernietigen.

Hun monopolistische controle strekt zich niet alleen uit tot één land, maar tot bijna de hele wereld.

Als een concurrent erin slaagt een nieuw product te ontwikkelen, kunnen de Amerikaanse Big Tech-monopolies het laten verdwijnen.

Stel je voor dat je ondernemer bent. Je ontwikkelt een product, ontwerpt een website en biedt aan om dit online te verkopen. Maar dan zoek je het product op Google en het verschijnt niet. In plaats daarvan beveelt Google een ander, vergelijkbaar product aan in de zoekresultaten.

Dit is geen hypothese, het gebeurt al.

Amazon doet precies hetzelfde: het promoot Amazon Prime-producten bovenaan de zoekresultaten. En als een product goed verkoopt, kopieert Amazon het soms en maakt zijn eigen versie, waardoor de oorspronkelijke verkoper dreigt failliet te gaan.

Zoals Reuters in 2021 meldde, onthult een schat aan interne Amazon-documenten hoe de e-commercegigant “een systematische campagne voerde door namaakproducten te produceren en zoekresultaten te manipuleren om zijn eigen productlijnen te promoten.” Dit gebeurde in India, maar verkopers in andere landen hebben Amazon ervan beschuldigd hetzelfde te doen.

(Speelgoedverkoper Molson Hart produceerde een fascinerende documentaire die de dystopische monopoliemacht van Amazon illustreert. Hij interviewde eigenaren van kleine bedrijven wier producten door de megacorporatie waren opgelicht.)

Amazon is machtiger dan een 19e-eeuwse roofbaron zich had kunnen voorstellen. Het brengt exorbitante kosten in rekening aan verkopers die goederen op zijn platform verkopen (goederen die Amazon niet zelf heeft gemaakt) en kan hun product kopiëren en zijn eigen versie maken als dat winstgevend lijkt.

Apple’s 30% neofeodale tribuut

Dit probleem gaat veel dieper dan Amazon. Apple, het grootste bedrijf ter wereld qua marktkapitalisatie (met een marktkapitalisatie van 3,41 biljoen dollar op 1 augustus 2024), gebruikt veel van dezelfde tactieken als Amazon.

Hoewel Amazon meer dan 50% van de inkomsten van verkopers die zijn platform gebruiken voor zich houdt, kan het op zijn minst proberen dit te rechtvaardigen door te beweren dat deze forse vergoedingen de kosten van reclame en “fulfilment” (d.w.z. opslag, verwerking, levering, enz.) dekken. ) erbij betrekken.

Apple daarentegen brengt maar liefst 30% kosten in rekening voor alle aankopen in apps die via de iOS Store worden gedownload.

Met andere woorden: wanneer een iPhone-, iPad- of Mac-gebruiker een app van derden downloadt via de App Store, brengt Apple 30% huur in rekening voor de transacties die door die andere bedrijven worden uitgevoerd. En dit ondanks het feit dat Apple niets met dit bedrijf te maken heeft. De andere bedrijven beheren de handel en onderhouden hun apps; Apple is slechts de neo-feodale heer die zijn tol eist.

In een absoluut schandalige aankondiging in augustus onthulde de crowdfundingwebsite Patreon dat Apple 30% inhoudt van alle nieuwe lidmaatschappen die via de iOS-app worden geregistreerd.

Apple biedt geen noemenswaardige service, maar laat je simpelweg een app downloaden die niet door Apple zelf wordt beheerd. Het enige dat Apple doet is de app hosten, meer niet. Het is een digitale verhuurder. Omdat Apple echter een monopolie heeft, kan het 30% van de inkomsten die makers van Patreon ontvangen voor al ons harde werk behouden.

Patreon rekent zelf al kosten aan van 8 tot 12% van het inkomen van de gebruikers. Nu wil Apple een extra aandeel van 30%.

Wij van het Geopolitical Economy Report hebben weliswaar een groot belang bij dit debat: als onafhankelijk mediabedrijf zijn we uitsluitend afhankelijk van donaties van onze lezers, kijkers en luisteraars om ons werk te ondersteunen. Wij gebruiken Patreon om geld in te zamelen voor ons werk. Wij zijn onze supporters zeer dankbaar voor hun vrijgevigheid.

Deze verplichte vergoedingen die worden opgelegd door onze opperheren bij de Big Tech-monopolies hebben een grote economische impact op onafhankelijke journalisten en creatievelingen zoals wij, onze vrienden en collega’s.

De Patreon-tarieven van Apple zijn echter slechts één voorbeeld van een aanzienlijk probleem waarmee niet alleen de Verenigde Staten, maar het grootste deel van de wereldeconomie te kampen heeft.

Het is het perfecte symbool van wat ons in de toekomst te wachten staat als we het huidige systeem niet fundamenteel veranderen: neofeodale rente-extractie door bedrijfsmonopolies.

Neo-feodalisme

De econoom Michael Hudson waarschuwt al ruim tien jaar voor de terugval van het westerse, gefinancialiseerde monopoliekapitalisme naar neofeodalisme.

In een artikel uit 2012 met de titel “The Road to Debt Deflation, Debt Peonage, and Neofeudalism”, schreef Hudson:

“Het eindproduct van het huidige westerse kapitalisme is een neo-rentenier economie – precies wat het industriële kapitalisme en de klassieke economen wilden vervangen tijdens het Progressieve Tijdperk van de late 19e tot vroege 20e eeuw. Een financiële klasse heeft de rol overgenomen die landheren vroeger speelden – een klasse die leeft van speciale privileges. De meeste economische huur wordt nu uitbetaald als rente. Dit afromen onderbreekt de circulaire stroom tussen productie en consumptie en veroorzaakt economische krimp – een dynamiek die het tegenovergestelde is van de oorspronkelijke impuls van het industriële kapitalisme. Het ‘wonder van de samengestelde interest’, nu versterkt door fiatkredietcreatie, kannibaliseert zowel industrieel kapitaal als de opbrengst van arbeid”.

Meer recentelijk heeft econoom Yanis Varoufakis dit systeem ‘ techno-feodalisme ’ genoemd en in 2024 een boek met die titel gepubliceerd.

We zullen hier later meer in detail op ingaan.

Ten eerste moeten we begrijpen hoe deze monopolies zo machtig werden.

Nutsbedrijven en geprivatiseerde digitale infrastructuur

Het begon allemaal toen Amerikaanse Big Tech-bedrijven als Google en Meta zogenaamd ‘gratis’ diensten aanboden (betaald door gebruikersgegevens te verkopen). Deze ‘vrije’ platforms werden al snel monopolies en waren zo diep verankerd in de economie dat ze digitale nutsvoorzieningen werden, zij het geprivatiseerde.

Een economie van de 20e eeuw had nutsvoorzieningen nodig zoals een elektriciteitsnet, waterwerken, een rioleringssysteem, snelwegen, enz. Deze natuurlijke monopolies zouden in handen van de overheid moeten zijn en door de staat ter beschikking moeten worden gesteld als publieke goederen om het zoeken naar pacht door grootgrondbezitters te voorkomen. (Natuurlijk hebben neoliberalen ook lang geprobeerd deze openbare nutsvoorzieningen te privatiseren, en zijn daar in sommige landen in geslaagd – met onvermijdelijk desastreuze gevolgen, zoals torenhoge rekeningen en het dumpen van rioolwater in het geprivatiseerde watersysteem van Groot-Brittannië.)

Een economie van de 21e eeuw heeft al deze basisvoorzieningen nodig, evenals nieuwe digitale infrastructuur. Century heeft al deze basisvoorzieningen nodig, evenals een nieuwe digitale infrastructuur. Maar hier is het probleem: alle noodzakelijke digitale infrastructuur waarop onze economie is gebouwd, is geprivatiseerd! Er zijn internetproviders, Microsoft Windows, macOS, iOS, Apple App Store, Play Store, Google, Amazon, YouTube, Facebook, Instagram, WhatsApp, Apple Pay, Google Pay, etc.

Dan is er de cloudinfrastructuur die wordt gebruikt door apps en websites, die wordt gedomineerd door een paar, voornamelijk Amerikaanse bedrijven. Amazon Web Services (AWS) had in het eerste kwartaal van 2024 een wereldwijd marktaandeel van 31%, gevolgd door 25% voor Microsoft Azure en 11% voor Google Cloud.

Samen beheersen deze drie grote Amerikaanse Silicon Valley-bedrijven 67% van de wereldwijde cloud computing-markt. Dit is een soort monopolistische wurggreep op het internet zelf.

Veel succes met het runnen van een moderne economie in welk land dan ook zonder deze geprivatiseerde internetproviders, besturingssystemen, appstores, sociale media-apps, berichtenapps, enz.

Deze digitale infrastructuur is nu bijna net zo belangrijk als openbare voorzieningen zoals de elektriciteits- en waternetwerken.

Als je een klein bedrijf wilt starten, zul je vrijwel zeker heel snel failliet gaan als je Amazon niet gebruikt om je product te verkopen; de Apple App Store of de Google Play Store om uw app te downloaden; Facebook, Instagram en YouTube om uw goederen of diensten op de markt te brengen; of WhatsApp om een ​​bestelling te plaatsen (vooral in veel landen in het Zuiden, waar WhatsApp op grotere schaal wordt gebruikt dan in de VS). Om nog maar te zwijgen van particuliere ISP’s die een internetverbinding aanbieden of particuliere telecommunicatiebedrijven die hoge datakosten in rekening brengen.

Als jouw bedrijf een app maakt die niet beschikbaar is in de Apple App Store of Google Play Store, kun je net zo goed helemaal niet bestaan. Veel succes met het downloaden van de app door de overgrote meerderheid van uw klanten.

Nu de Amerikaanse grote technologiemonopolies diep verankerd zijn in het weefsel van de wereldeconomie en bijna geen concurrenten hebben, drijven ze de huurprijzen op. Dit gebeurt overal (behalve in China, waar we het later over zullen hebben).

Apple’s tarief van 30% op aankopen van apps gedownload uit de App Store is slechts een oppervlakkige indicatie.

Deze Big Tech-monopolisten zijn eigenlijk digitale landeigenaren. Zij bezitten de grond waarop de rest van de digitale economie is gebouwd. Zij zijn de 21e-eeuwse versie van de middeleeuwse Europese feodale heren, die eigenaar waren van het land waarop de lijfeigenen werkten.

En nu vragen deze neo-feodale landeigenaren steeds meer om hun eens ‘vrije’ infrastructuur te gebruiken.

Monopolie kapitaal

Monopoliekapitaal is uiteraard allesbehalve nieuw. Het kapitalisme bevindt zich al tientallen jaren in een decadent monopoliestadium.

Paul Sweezy en Paul Baran schreven in de jaren zestig over het Amerikaanse monopoliekapitalisme.

Rudolf Hilferding kon de snelle groei van de monopolies in het begin van de 20e eeuw herkennen, die hij beschreef in zijn werk Finance Capital uit 1910 , dat op zijn beurt Lenins analyse van het imperialisme inspireerde.

Maar in de 21e eeuw is het Amerikaanse monopoliekapitaal mondiaal geworden en heeft het het grootste deel van de wereld gekoloniseerd.

In feite is dit het voorkeursmodel geworden voor de meeste nieuwe technologiebedrijven in Silicon Valley.

Uber is hiervan het beste voorbeeld. Toen Uber ter plaatse kwam, probeerde het taxivakbonden in de grote steden op te splitsen door zeer lage tarieven in rekening te brengen. De ritten waren zo goedkoop dat Uber jarenlang geld verloor.

Dit werd mogelijk gemaakt door het nulrentebeleid (ZIRP) dat door de Amerikaanse Federal Reserve werd ingevoerd na de Noord-Atlantische financiële crisis van 2007-2009. Dankzij de ZIRP kon Uber overleven met een stroom goedkoop krediet en zijn schulden met verlies blijven afbetalen, terwijl het zijn rivalen ondermijnde in een moordende strijd om marktdominantie.

Nadat Uber met succes de taxi-industrie (met veel vakbonden) in de grote steden had vernietigd en een monopolie had gevestigd, verhoogde Uber zijn prijzen. Er was geen noemenswaardige concurrentie meer. (In 2023 controleerde Uber 74% van de Amerikaanse markt, terwijl Lyft slechts 26% controleerde.)

Uber verspreidde dit monopoliemodel ook wereldwijd en voerde een oorlog van de verschroeide aarde tegen taxivakbonden in tientallen landen.

Technofeodalisme en de nieuwe Koude Oorlog van Washington tegen China

Op dit alles bestaat één grote uitzondering.

Het enige grote land waarvan de economie niet volledig is gekoloniseerd door Big Tech uit de VS is China, waar de leiders van de Communistische Partij wijs genoeg waren om te beseffen dat ze hun eigen elektronische infrastructuur moesten ontwikkelen om hun digitale soevereiniteit te beschermen, zodat ze niet volledig afhankelijk zouden zijn van monopolies uit de VS.

Het bestaan van China’s alternatieven is een van de redenen (onder andere) voor de nieuwe koude oorlog van Washington tegen Beijing.

De belangrijkste zoekmachine in China is niet Google, maar Baidu. In plaats van YouTube (eigendom van Google) heeft China Bilibili. In plaats van Facebook en Twitter heeft China Weibo. In plaats van Instagram is er Xiaohongshu. In plaats van Amazon zijn er bedrijven als Taobao en Jingdong (ook bekend als JD.com).

In plaats van WhatsApp of andere berichtenapps heeft China WeChat – dat samen met AliPay ook wordt gebruikt voor betalingen, als alternatief voor Google Pay en Apple Pay.

En natuurlijk heeft China TikTok ontwikkeld, een van de populairste sociale-mediaplatforms ter wereld. (Hoewel China zijn eigen versie heeft genaamd Douyin.)

TikTok werd zelfs zo populair – en bedreigde de hegemonie van Silicon Valley – dat de Amerikaanse regering aankondigde de app te verbieden, tenzij moederbedrijf ByteDance ermee instemde TikTok aan een Amerikaans bedrijf te verkopen.

Washington tolereert geen concurrenten van zijn Big Tech-monopolies.

In zijn boek Technofeudalism uit 2024 beschreef econoom Yanis Varoufakis deze nieuwe vorm van gemonopoliseerd technologiekapitaal als ‘cloudkapitaal’, eigendom van oligarchen die hij ‘cloudalisten’ noemde.

Varoufakis merkte op dat Amazon niet alleen de markt domineert, maar door zijn algoritme te manipuleren, het vraag creëert naar producten waarvan klanten niet eens wisten dat ze bestonden. Het kan dus markten creëren (en vernietigen).

Hoewel ik het soms niet eens ben met Varoufakis, vooral wat betreft zijn kritiek op China, deel ik grotendeels zijn analyse van het technofeodalisme.

Varoufakis heeft absoluut gelijk als hij zegt dat een van de factoren die de nieuwe koude oorlog van Washington tegen Peking aandrijven, de wens is van de Amerikaanse Big Tech-monopolies om hun enige concurrenten, die toevallig Chinezen zijn, te vernietigen. Zoals Varoufakis opmerkte:

“In een wereld waar cloudkapitaal het terrestrische kapitaal domineert, vereist het behoud van de Amerikaanse hegemonie meer dan het voorkomen dat buitenlandse kapitalisten Amerikaanse kapitalistische conglomeraten zoals Boeing en General Electric opkopen. In een wereld waar het cloudkapitaal grenzeloos en mondiaal is en in staat is om waar dan ook cloudhuur te onttrekken, vereist het handhaven van de Amerikaanse hegemonie een directe confrontatie met de enige cloudalistische klasse die naar voren is gekomen als een bedreiging voor de wereld en die een klasse op zichzelf is gebleken: de Chinese”.

Naar mijn mening heeft Varoufakis ongelijk in zijn bewering dat China, net als de VS, een techno-feodaal systeem aan het worden is.

Er is een fundamenteel verschil tussen de twee systemen: in de VS controleert het kapitaal de staat; in China controleert de staat het kapitaal.

In China’s unieke systeem, dat een socialistische markteconomie en ‘socialisme met Chinese kenmerken’ wordt genoemd, is ongeveer een derde van het bbp afkomstig van enorme staatsbedrijven die geconcentreerd zijn in de meest strategische sectoren van de economie, zoals het bankwezen, de bouw, energie, infrastructuur, telecommunicatie en vervoer.

 

Hoewel het waar is dat veel technologiebedrijven in China op papier privé zijn, is de realiteit veel gecompliceerder. De Chinese overheid heeft een krachtig ‘gouden aandeel’ (officieel een ‘speciaal managementaandeel’ genoemd) in grote bedrijven als Alibaba en Tencent, waardoor zij een vetorecht heeft over belangrijke beslissingen.

Hoewel deze grote technologiebedrijven niet volledig in staatseigendom zijn, zorgt de socialistische regering van China ervoor dat ze handelen in het belang van het land en het volk, en niet alleen in het belang van rijke aandeelhouders.

Het Amerikaanse systeem is precies het tegenovergestelde. Grote bedrijven controleren de overheid en geven vorm aan het beleid namens rijke aandeelhouders.

Sommige socialisten hebben een hekel aan de termen ‘neo-feodalisme’ of ‘techno-feodalisme’ omdat ze bang zijn dat ze de aandacht afleiden van de ernstige problemen van het kapitalisme.

Maar dit idee is niet hetzelfde als het zogenaamde ‘vriendjeskapitalisme’ of ‘bedrijfskapitalisme’, wat in feite eufemismen zijn voor het gewone, oude kapitalisme zoals dat in de echte wereld bestaat.

Het neofeodalisme gaat eigenlijk steeds meer op een onafhankelijke productiewijze lijken. Ja, er was weinig sprake van concurrentie in het kapitalisme uit het monopolietijdperk, maar de markten waarin deze bedrijven opereerden werden nog steeds grotendeels beheerst door openbare nutsbedrijven.

Wal-Mart zou plaatselijke buurtwinkels failliet kunnen laten gaan, maar het zou mensen er niet van kunnen weerhouden naar andere gebieden te rijden om producten van de concurrentie te kopen; Amazon en Google kunnen dit in wezen doen.

We mogen niet vergeten dat het kapitalisme oorspronkelijk een progressieve kracht was vergeleken met het feodalisme. Marx en Engels schreven halverwege de 19e eeuw dat de “bourgeoisie historisch gezien een zeer revolutionaire rol had gespeeld” bij het omverwerpen van de feodale orde.

“De bourgeoisie heeft, waar ze ook de overhand heeft gekregen, een einde gemaakt aan alle feodale, patriarchale, idyllische relaties“, verklaarden ze in Het Communistisch Manifest, eraan toevoegend dat de kapitalistische klasse ‘de bonte feodale banden die de mens bonden aan zijn ’natuurlijke superieuren‘ meedogenloos heeft verbroken en geen andere band tussen mens en mens heeft overgelaten dan naakt eigenbelang, dan hardvochtige ’contante betaling’”.

Maar deze progressieve elementen van het kapitalisme zijn in het tijdperk van de monopolies zo ondermijnd dat op winst gerichte megabedrijven de samenleving hebben teruggeworpen op een primitievere productiewijze.

Het fanatisme van het neoliberale tijdperk gaf het kapitaal zoveel extreme macht dat vandaag de dag, onder het 21e-eeuwse neofeodalisme, de maatschappij zelf wordt geprivatiseerd (vooral gezien het feit dat de gemiddelde volwassene die het internet gebruikt bijna de helft van zijn of haar wakkere uren doorbrengt op websites en apps die worden gecontroleerd door een klein handjevol Big Tech neofeodalisten).

Nationalisatie van digitale nutsvoorzieningen

De oplossing ligt voor de hand: de digitale infrastructuur waarop de moderne economie is gebouwd, moet worden genationaliseerd en omgezet in openbare voorzieningen, zoals water, elektriciteit en snelwegen.

De nationalisatie door de Amerikaanse overheid van Big Tech-bedrijven in Silicon Valley lost het probleem van het gebrek aan digitale soevereiniteit in andere landen echter niet op.

Als Amazon, Apple, Google en Meta worden genationaliseerd, betekent dat nog steeds dat de VS een enorme macht heeft over de landen waarvan de economieën afhankelijk zijn van deze door de VS gecontroleerde digitale infrastructuur (wat wederom bijna alle landen overal ter wereld zijn, met de nobele uitzondering van China ).

Dat gezegd hebbende, zou het niet realistisch zijn als elk land ter wereld zijn eigen sociale-mediaplatforms en zoekmachines zou ontwikkelen. Dit zou een nieuwe reeks problemen creëren en het voor mensen moeilijk maken om te communiceren met hun vrienden, familie, collega’s en klanten in een sterk geglobaliseerde wereld.

In plaats daarvan zouden deze digitale nutsbedrijven mondiaal kunnen blijven, maar andere landen zouden de lokale dochterondernemingen en/of activiteiten van deze Big Tech-bedrijven kunnen nationaliseren. Hoe dit precies zou kunnen gebeuren, moet worden onderzocht.

Misschien is er een antwoord te vinden in de vreemde winkels van Apple in Ierland. Het Amerikaanse Big Tech-monopolie rapporteert het grootste deel van zijn winst in Ierland, waar het vennootschapsbelastingtarief van 12,5% lager is dan in de VS.

In 2022 rapporteerde de Ierse dochteronderneming van Apple meer dan $69 miljard aan winst en betaalde slechts $7,7 miljard aan belastingen. Om dit te doen, keerde het $20,7 miljard aan dividenden uit aan zijn Californische moederbedrijf.

Als Apple wil dat de wereld gelooft dat zijn activiteiten in Ierland zoveel belangrijker zijn dan die in de VS, is het dan echt een Amerikaans bedrijf of een Iers bedrijf?

Het antwoord is uiteraard dat Apple, net als de meeste grote multinationals, werkelijk mondiaal is . Daarom zou elk land waarin deze monopolies opereren het recht moeten hebben om zijn soevereiniteit te verdedigen en zijn lokale dochterondernemingen te nationaliseren.

Dit is een serieus probleem dat wereldwijd besproken moet worden. Er zijn waarschijnlijk enkele creatieve oplossingen mogelijk.

Maar dat is een onderwerp voor een heel ander artikel.

Als u de artikelen van Dissident.one waardeert, kunt u HIER een donatie doen om de site in de lucht te houden.

Klik op de tag ⬇️ om meer te lezen over