De nieuwste bom uit Brussel voor de Duitse industrie

Een nieuwe Europese klimaatbeschermingsverordening dwingt Europese bedrijven een CO2-tarief te betalen bij het importeren van bepaalde grondstoffen. Brussel wil de invloed en druk op de wereld vergroten, zodat ook daar het klimaat beschermd wordt. Uiteindelijk zal het vooral de Duitse industrie zijn die gestraft zal worden, schrijft Zan Blagojević.

Brandende bossen, kwaadaardige virussen, honderdduizenden mensen sterven door de hitte. Klimaatverandering heeft het potentieel om ‘Europa uiteen te scheuren’. Op bekende dystopische wijze verscheen deze conclusie onlangs in het klimaatrapport van het Europees Milieuagentschap (EEA). Het klimaat moet zo snel mogelijk gered worden; het doel is CO2-neutraliteit in 2050. De leiders in Brussel zien het rapport van het EMA – hun eigen instelling – als een oproep tot actie.

Dit is een van de redenen waarom 487 EU-parlementsleden op 18 april vorig jaar voor de zogenaamde CBAM-verordening stemden. CBAM staat voor  Carbon Border Adjustment Mechanism  en betekent letterlijk CO2-grensaanpassingssysteem. Dit is opnieuw een nieuwe regeling, opnieuw een bureaucratische hindernis die een mooie naam heeft en die noch bekritiseerd is noch enige aandacht heeft gekregen op de publieke omroep of in de gevestigde media. De regelgevende strop om de nek van de Duitse industrie wordt langzaamaan steeds verder aangehaald.

Want CBAM heeft het allemaal: Europese bedrijven moeten vanaf 2026 klimaattarieven betalen als ze bepaalde grondstoffen uit een derde land (niet-EU-land) importeren. In eerste instantie worden alleen kerngrondstoffen voor de industrie getroffen, waarbij bij de productie veel kooldioxide in de lucht vrijkomt, zoals ijzer, staal, aluminium, elektriciteit, waterstof, cement of kunstmest. De lijst zal later worden uitgebreid met volledige industriële producten. Dat binnenlandse bedrijven dit klimaattarief moeten betalen in plaats van buitenlandse bedrijven is ronduit belachelijk. Zoals bekend heiligt voor de Europese Unie het doel alle middelen, omdat het doel van deze maatregel is om zogenaamde koolstoflekken te dichten.

Europese bedrijven die in Europa energie-intensief produceren moeten momenteel certificaten kopen via de emissiehandel (EU ETS) zodat ze toestemming krijgen om emissies te produceren. Europese bedrijven kunnen echter ook energie-intensieve grondstoffen en tussenproducten uit het buitenland laten aanleveren, waardoor er bij de binnenlandse productie minder CO2 wordt uitgestoten – en er minder CO2-belastingen worden betaald. De uitstoot van verontreinigende stoffen verschuift echter naar andere delen van de wereld, mogelijk naar landen met minder strenge milieuregels, zoals India, Brazilië of China. Deze lekken moeten nu worden gedicht. Europese bedrijven zullen er de komende tijd niet aan kunnen ontkomen een klimaatbelasting te betalen bij het importeren van grondstoffen.

Europese Commissie wil “monitoren en evalueren”

De details van de CBAM-regelgeving werden aan Europese bedrijven gepresenteerd in een 266 pagina’s tellende gids van de Europese Commissie, plichtsgetrouw vertaald in het Engels, Arabisch en Hindi. Chinees zou moeten volgen. In totaal zal de regelgeving ongeveer 240.000 buitenlandse handelstransacties per jaar beïnvloeden, ongeveer 650 per dag. Daartoe moeten de klimaattarieven geleidelijk worden uitgebreid tot alle industriële goederen. In een eenvoudig machineonderdeel dat uit veel schroeven en moeren bestaat, moet elk afzonderlijk onderdeel van dit onderdeel tot in detail worden bewezen: hoe het is vervaardigd en hoeveel CO2 daarbij is uitgestoten.

Een auto die ongeveer een ton weegt, bevat bijvoorbeeld ruim 600 kilogram staal en bestaat uit ongeveer 10.000 losse onderdelen. Dit betekent dat CBAM geleidelijk steeds meer dagelijkse zaken in Europese en Duitse bedrijven zal overnemen en de toch al te grote compliance-afdelingen verder zal opblazen. De documentatievereiste als onderdeel van de verordening is sinds afgelopen oktober van kracht – versierd met het concept van transparantie, maar gewoon een ander mechanisme om de economie in de gaten te houden.

Schattingen van de CO2-uitstoot bij de productie van deze grondstoffen zijn toegestaan ​​tot augustus volgend jaar, waarna een gedetailleerd onderzoek verplicht is. Dat vergt enorme inspanningen: bedrijven rapporteren kleurrijke Excel-tabellen met duizenden kolommen en rijen en intensieve gesprekken met handelspartners in het buitenland. De stimuleringsstructuur verandert omdat buitenlandse bedrijven zo min mogelijk documentatie-inspanning willen leveren.

In China is er bijvoorbeeld sprake van vrijwillige handel in CO2-certificaten, terwijl er in India helemaal geen handel is. Brussel verrijkt zichzelf dus door vuile productie in het buitenland – en de eigen bedrijven moeten daarvoor verantwoordelijk zijn. “De Commissie zal monitoring- en evaluatieregelingen opzetten voor het systeem voor koolstofaanpassing aan de grens, inclusief fraudebestrijdingsmaatregelen, en deze evalueren in overeenstemming met de beleidsdoelstellingen”, aldus de verordening. Dus als buitenlandse exporteurs weigeren hun CO2-uitstoot te controleren en deze op gedocumenteerde wijze over te dragen aan Europese bedrijven, riskeren onze eigen bedrijven zware boetes.

Protectionisme in plaats van vrijhandel

Te midden van de huidige discussies over concurrentieverstoringen en mogelijke tarieven tegen Chinese bedrijven (met name autofabrikanten) probeert de Europese Unie feitelijk vrijhandelsovereenkomsten te sluiten. Onlangs is een nieuwe deal met Nieuw-Zeeland in werking getreden. Maar bovenal wordt het zogenaamde Mondiale Zuiden steeds meer het middelpunt van de Europese Unie als interessegebied. In de handel met landen als Argentinië, Brazilië of Indonesië moeten steeds meer barrières worden opgeheven en tarieven worden verlaagd.

Gedreven door het idee dat het mondiale klimaat alleen in Europa en vooral in Duitsland kan worden gered, gaan deze vrijhandelsovereenkomsten met derdewereldlanden gepaard met grote milieueisen: meer bescherming van het regenwoud in Zuid-Amerika of minder consumptie van palmolie in Indonesië. Dit wordt in deze regio’s vaak als buitensporig ervaren: Brazilië heeft de Europese betrokkenheid onlangs omschreven als ‘groen neokolonialisme onder het mom van milieubescherming’. De president van Paraguay, Santiago Peña, heeft onlangs de wensen van de EU in de onderhandelingen afgewezen als ‘onaanvaardbaar’.

Ongeacht de woordkeus die de Zuid-Amerikaanse diplomaten gebruiken, ze hebben in deze kwestie gelijk, omdat bekend is dat vrijhandel een positieve welvaartsfactor heeft, zowel voor het exporterende als voor het importerende land – en de economische afhankelijkheden vermindert. In plaats daarvan onderzoekt de Europese Commissie Europese bedrijven in de hele waardeketen en staat daarom onder algemene verdenking van het omzeilen van de handel in CO2-certificaten. Ook de invoering van de CBAM-regeling betekent een dubbele last, omdat bedrijven nu zowel voor de export als voor de import de CO2-prijs moeten betalen.

Maar hiermee kan het klimaat niet worden gered: het Duitse Instituut voor Economisch Onderzoek laat in een scenarioberekening zien dat zonder de CBAM-maatregel wereldwijd ongeveer 3 procent van de broeikasgassen kan worden bespaard – terwijl CBAM slechts 3,3 procent is. “Daarom kan een solo-klimaatbeleidsinspanning van de EU de mondiale uitstoot niet substantieel verminderen”, aldus de studie. Ook de Asian Development Bank komt tot dezelfde conclusie en stelt dat CBAM de ontwikkelingslanden schaadt en waarschijnlijk niet zal leiden tot een significante vermindering van de CO2-uitstoot.

EU ambtenaren en Duitse politici zijn hier niet erg in geïnteresseerd, want “CBAM is een kans om invloed uit te oefenen. Onze invloed is groter dan sommige mensen denken,” zei de groene Europarlementariër Anton Hofreiter in een interview met Die Welt op 23 juli 2023. Deze invloed is het instrument van een zorgwekkende ontwikkeling in de richting van een centraal vanuit Brussel gestuurde planeconomie. Per slot van rekening waren het de politici die de aanzet gaven tot de toegenomen import van gas uit India en andere landen na de loskoppeling van Russische energie – tegen een veel hogere prijs en langere transportroutes door de Rode Zee, die uiteindelijk tot meer milieuschade leiden.

De verwoestende gevolgen voor Duitsland

“CBAM zorgt voor eerlijke concurrentievoorwaarden bij de klimaatvriendelijke grondstoffenproductie in de EU”, zegt een persbericht van het Federaal Milieuagentschap, de centrale autoriteit voor milieu en klimaatbescherming in Duitsland. “Het doel is om de voorwaarden voor productie binnen en buiten de EU gelijk te maken.” De Europese Commissie probeert ook op aanmatigende en naïeve wijze de Chinese of Indiase economie in de richting van een groene transformatie te duwen. Deze zijn echter deels door de staat gerund en hebben als primair doel om zoveel mogelijk mensen uit de armoede naar de middenklasse te tillen, desnoods met behulp van bruine energie. Uiteindelijk zullen de gebrekkige stimuleringsstructuur tussen de handelspartners en het pesten van de toezichthouders uit Brussel vooral de Duitse economie treffen.

Als grootste economie van Europa en de derde grootste ter wereld is onze industrie afhankelijk van buitenlandse handel. Vorig jaar exporteerde de Duitse economie goederen en goederen ter waarde van bijna 1,6 biljoen euro – ruim 60 procent van de totale buitenlandse handel van de EU en bijna drie keer zoveel als Frankrijk. Duitsland importeert evenveel goederen als de hele rest van de Europese Unie. Vorig jaar was dat ruim 1,3 biljoen euro.

We mogen daarom niet vergeten dat Duitsland nog steeds uitstekende cijfers laat zien in het algemene beeld van de wereldeconomie. Ter herinnering: China exporteert ongeveer twee keer zoveel als Duitsland, maar met een bevolking die zeventien keer groter is. De CBAM-regelgeving stuit dan ook op grote kritiek vanuit het bedrijfsleven en de industrie: “Wat Brussel heeft gecreëerd is een bureaucratische Godzilla”, aldus een medewerker van de derde grootste chemie- en DAX-groep Evonik. CBAM is een “nauwelijks beheersbare taak.”

De kosten van naleving zijn al exorbitant hoog en zullen zeker niet dalen als er vanaf augustus volgend jaar nauwkeurig onderzoek moet worden gedaan naar de broeikasgassen die tijdens de productie worden uitgestoten. Daarnaast zullen de financieringsmogelijkheden op de kapitaalmarkt moeilijker worden: bedrijven die afhankelijk zijn van grondstoffen uit niet-Europese landen zullen moeite hebben om aan ESG-criteria te voldoen en zullen daardoor door zwakke ratings moeilijker extern kapitaal kunnen verkrijgen.

Prof. Dr. komt ook tot een soortgelijke conclusie. Gunther Friedl van de Technische Universiteit van München. “Met de geleidelijke uitbreiding van de EU-wetgeving op het gebied van duurzaamheidsrapportage zullen naast grote bedrijven ook kleine en middelgrote bedrijven indirect via hun rol als leverancier aan steeds verdergaande transparantie- en rapportageverplichtingen moeten voldoen.” voor banken om leningen te verstrekken, mocht de duurzaamheidsrapportage onvoldoende zijn.

De onzekerheid dat buitenlandse leveranciers zouden weigeren duurzaamheid minutieus te documenteren, zal zeker leiden tot een risicopremie voor Duitse importeurs en ervoor zorgen dat de prijzen voor tussenproducten stijgen. De inflatie zou kunnen blijven stijgen. Ook kan worden aangenomen dat er minder producten worden geïmporteerd waarvan de Duitse industrie afhankelijk is. Dan bestaat er kans op knelpunten.

Klik op de tag ⬇️ om meer te lezen over