De Mythe ontkrachten van het Chinese sociale kredietsysteem

Het Chinese sociale kredietsysteem is berucht. Dit Black Mirror-achtige netwerk geeft burgers zogenaamd een score, op basis van een ondoorzichtig algoritme dat wordt gevoed met gegevens uit ieders digitale en fysieke leven. Nu een miljard Chinezen toegang hebben tot internet en gezichtsherkenning steeds gangbaarder wordt, betekent dit dat al hun bewegingen in de gaten kunnen worden gehouden – van gevaarlijk oversteken tot het spelen van te veel videospelletjes en het kopen van te veel junkfood. Mensen met een lage score hebben een lagere sociaaleconomische status en mogen misschien niet instappen in vliegtuigen en treinen, of hun kinderen naar school sturen. Het is allemaal onderdeel van een richtlijn van de Chinese Communistische Partij om haar burgers verder te controleren en te vormen.

Maar dat is het niet, schrijft Cindy Yu in The Spectator. Spreek met een willekeurige Chinees en je zult snel beseffen dat hun leven niet wordt gedicteerd door een of andere score, waarbij elke beweging van hen wordt gecontroleerd en live wordt doorgegeven aan een soort regeringsbeoordeling van hun sociale waarde. Het westerse verhaal over het sociale kredietsysteem is zelfs zo ver van de situatie ter plaatse afgeweken dat Chinese internetgebruikers op Weibo de spot dreven met de westerse berichtgeving: “-278 punten: Onmiddellijke executie”.

In deze aflevering van Chinese Whispers vertelt Vincent Brussee, onderzoeker aan het Mercator Institute for China Studies (Merics), mij dit verhaal (podcast bij de bron). Hij heeft onlangs een gedetailleerd artikel gepubliceerd over wat het sociale kredietsysteem in de praktijk werkelijk inhoudt (Merics maakte deel uit van de groep Europese organisaties en personen die vorig jaar door Peking werden gesanctioneerd).

De realiteit van sociaal krediet is helaas veel minder opwindend en sexy dan je zou vrezen. Ten eerste is de technologie er gewoon nog niet. Toen het sociale kredietsysteem werd bedacht, of toen het begin jaren 2000 werd ontworpen, lagen de overheidsdossiers in China nog in stoffige lades… In 2019, toen ik in China werkte, moest ik nog een faxmachine gebruiken. Dat was de eerste keer in mijn leven dat ik ooit een faxmachine zag”, vertelt Vincent. Het systeem is niet gekoppeld aan iemands digitale gegevens, maar in principe alleen aan zijn interacties met de overheid (bijvoorbeeld vergunningen en licenties). Gegevens die e-commerce- en socialemediabedrijven over hun gebruikers verzamelen, en die omvangrijk moeten zijn, worden niet gekoppeld aan de eigen gegevens van de overheid (waarschijnlijk vanwege het groeiende wantrouwen van de CCP jegens Chinese techbedrijven).

Maar fundamenteler is dat het sociale kredietsysteem niet zomaar één systeem is. Het is meer een overkoepelende term’, vertelt Jeremy Daum me in de aflevering. Hij is senior research fellow aan de Yale Law School’s Paul Tsai China Center, die ook het blog  China Law Translate runt (dat doet wat de titel zegt). Jeremy heeft jaren besteed aan het ontkrachten van mythes over het sociale kredietsysteem. Hij zegt dat voor sommige instellingen sociaal krediet een financieel dossier is (‘krediet’ als in ‘credit card’); voor andere is het een manier om gewetenloze bedrijven zwart te maken die in het verleden tekort zijn geschoten op het gebied van bijvoorbeeld voedselveiligheid (een bijzonder gevoelig onderwerp in China, gezien het melkpoederschandaal). In feite werkt sociaal krediet vaak functioneel als een manier om te bepalen hoe betrouwbaar een bedrijf is, zoals een door de overheid beheerd Yelp- of Trustpilot-systeem (uit het Merics-rapport bleek dat de meeste doelwitten bedrijven zijn in plaats van individuen).

Dit wil niet zeggen dat er in China niet op grote schaal toezicht wordt gehouden – dat gebeurt wel degelijk; of dat de regering op de een of andere manier liberaal staat tegenover de manier waarop haar bevolking leeft – dat is niet het geval. Met name in regio’s als Xinjiang oefent Peking strenge controle uit (gevoed door high-tech). Maar het probleem daar is minder sociaal krediet en meer etnische repressie (een onderwerp voor een heel andere aflevering).

Hoe komt het dan dat de verslaggevers het zo bij het verkeerde eind hadden met het sociale kredietverhaal? Hoewel het sociale kredietsysteem op zich vrij saai is, is de manier waarop dit verhaal is geëxplodeerd en zich heeft verspreid een waarschuwend voorbeeld voor het Westen wat betreft ons begrip van China. De westerse berichtgeving over sociaal krediet is nauwelijks een bericht over sociaal krediet geweest. Het is een verslag over ons, gezien door een spiegel van China”, zegt Jeremy, die stelt dat het onze diepe angst voor ongebreidelde technologie en bewaking heeft aangesproken. In deze aflevering spreek ik ook met Louise Matsakis, een freelance journaliste die verslag doet van technologie en China, en die een van de eersten was die wees op het verschil tussen het verhaal over sociale leningen en de realiteit in de praktijk. Samen bekijken we welke lessen we kunnen trekken uit deze hele saga om China te bestuderen, te begrijpen en er verslag over uit te brengen. (Podcast hier)

Commentaar van Sott: Met zijn sterke neiging tot China-bashing is het geen wonder dat de westerse media het Chinese sociale kredietsysteem zo verkeerd hebben begrepen. Het lijkt erop dat wat in het westen in petto lijkt te zijn, veel sinisterder is.

Help ons de censuur van BIG-TECH te omzeilen en volg ons op Telegram:

Telegram: t.me/dissidenteen

Meld je aan voor onze gratis dagelijkse nieuwsbrief, 10.000 gingen je al voor:

Bloedbad op het Tiananmenplein 1989: het bloedbad dat niet bestond